Zmarli często pozostawiają po sobie nieuporządkowane sprawy, z którymi muszą sobie radzić pogrążeni w żałobie najbliżsi. Niekiedy dotyczy to także kredytów i innych form zadłużenia. Sprawdź, co dzieje się z kredytem po śmierci współmałżonka i jak należy postępować w takiej sytuacji.
Co się dzieje z kredytem po śmierci kredytobiorcy?
Śmierć osoby zadłużonej z całą pewnością nie powoduje wymazania długu. Zaciągnięte zobowiązania nadal są ważne, co niejednokrotnie może oznaczać problemy dla spadkobierców. Obowiązek spłaty kredytu zazwyczaj spada na osoby wskazane w testamencie. Jeśli zmarły go nie spisał, zastosowanie mają przepisy dotyczące dziedziczenia ustawowego. W związku z tym w pierwszej kolejności dług dziedziczą współmałżonek oraz dzieci. Wiele zależy jednak od tego, czy zmarły zaciągnął kredyt samodzielnie czy też ze współmałżonkiem.
Gdy osoba zmarła była jedynym kredytobiorcą
Jeśli po śmierci kredytobiorcy pozostaje niespłacony kredyt zaciągnięty wyłącznie na jego nazwisko, zadłużenie jest dziedziczone zgodnie z prawem spadkowym. Kodeks cywilny wskazuje, że z chwilą śmierci na spadkobierców przechodzą zarówno prawa, jak i obowiązki zmarłego. Dotyczy to również zobowiązań kredytowych, które wchodzą w skład spadku jako dług spadkowy. Obejmuje on zarówno raty kredytu, do których roszczenie powstało jeszcze przed śmiercią, jak i raty, które staną się wymagalne po śmierci. Co więcej, śmierć kredytobiorcy nie wywołuje zmian w treści umowy kredytowej.
Ustawowo po zmarłym w pierwszej kolejności dziedziczą małżonek i dzieci (lub jeśli był osobą bezdzietną – małżonek i rodzice). Osoby uprawnione do spadku mogą go odrzucić, przyjąć w całości (razem z długami) lub przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza. To ostatnie rozwiązanie oznacza zobowiązanie do spłaty długów tylko do wartości odziedziczonego majątku. W praktyce oznacza to, że jeśli odziedziczony majątek ma wartość 100 tys. zł, a wartość pozostałego długu wynosi 150 tys. zł, spadkobierca przyjmujący spadek z dobrodziejstwem inwentarza będzie musiał spłacić jedynie 100 tys. zł zobowiązania. Warto wiedzieć, że w przypadku braku złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w ciągu 6 miesięcy od śmierci spadkodawcy przyjmują spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Należy również mieć na uwadze, że śmierć kredytobiorcy nie zmienia w zasadzie nic, jeśli chodzi o rolę żyranta. Osoba będąca poręczycielem zobowiązania jest za nie odpowiedzialna, jeśli spadkobiercy odrzucą spadek lub nie będą w stanie spłacić długu.
Gdy kredyt został zaciągnięty ze współmałżonkiem
Małżonkowie zaciągający wspólny kredyt odpowiadają za niego solidarnie. W związku z tym po śmierci jednego z nich niewiele się zmienia, jeśli chodzi o konieczność spłaty zobowiązania. W takich przypadkach przechodzi ona w całości na drugiego współmałżonka.
Kiedy należy zawiadomić bank o śmierci kredytobiorcy?
W przypadku śmierci bliskiej osoby, która spłacała kredyt, należy koniecznie powiadomić o tym bank. W tym celu najlepiej jest udać się do placówki z aktem zgonu. Ze względu na tajemnicę bankową, bank nie może udzielać informacji na temat wysokości zobowiązań zmarłego czy też warunków zadłużenia. Takie informacje może uzyskać tylko spadkobierca lub sąd prowadzący postępowanie spadkowe.
Należy mieć na uwadze, że śmierć kredytobiorcy nie wywołuje zmian w treści umowy kredytowej, a tym samym spadkobiercy są zobowiązani do zwrotu kredytu na zasadach określonych w umowie. Przejmują dług jednak dopiero po zakończeniu postępowania spadkowego.
Ubezpieczenie kredytu a spłata zobowiązania
Czy można zawczasu zabezpieczyć się przed przejęciem długu zmarłego współmałżonka? Niezupełnie, ale kredytobiorca może wyposażyć bliskich w swoistą „tarczę” zapobiegającą obciążeniu spadkobierców jego kredytem. Chodzi tu o ubezpieczenie na życie. Można je wykupić zarówno dla kredytów hipotecznych, jak i gotówkowych. W zależności od sytuacji i warunków ubezpieczenia, części lub całości zobowiązania jest spłacana przez firmę ubezpieczeniową.
Składka takiego ubezpieczenia przy dużych zobowiązaniach (kredytach hipotecznych na setki tysięcy złotych) wynosi zwykle kilkadziesiąt złotych miesięcznie. Dlatego z pewnością warto rozważyć jego wykupienie, szczególnie przy zadłużaniu się na długi czas i pokaźną kwotę. Może ono bowiem przynieść ogromną ulgę rodzinie zmarłego kredytobiorcy.
Śmierć kredytobiorcy a wpis w BIK
BIK przechowuje i przetwarza informacje dotyczące aktualnych i przeszłych zobowiązań klientów wobec banków i SKOK-ów, a także o debetach na kontach osobistych czy stanach karty kredytowej.
BIK udostępnia dane na temat osoby zmarłej:
- sądom w toku prowadzonego postępowania spadkowego,
- spadkobiercom.
Raport BIK dla spadkobiercy można otrzymać tylko po przedstawieniu sporządzonego przez notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia albo postanowienia sądu o nabyciu spadku. Należy również dostarczyć:
- własnoręcznie podpisany wniosek z danymi zmarłego,
- skrócony odpis aktu zgonu (wystarczy kopia),
- jeśli dziedziczy małoletni – dodatkowo odpis aktu urodzenia (wystarczy kopia) lub postanowienie sądu o ustanowieniu opieki prawnej; w takim przypadku wniosek składa i podpisuje opiekun prawny małoletniego.
Dokumenty należy wysłać pocztą na adres korespondencyjny BIK. W razie wątpliwości można też się skontaktować telefonicznie z Centrum Obsługi Klientów BIK.
