Prawdopodobnie niewiele osób zapytanych na ulicy o BIK i BIG byłoby w stanie prawidłowo zdefiniować te instytucje, a co ważniejsze, przedstawić kwestie, które różnią je od siebie. W związku tym, że obie gromadzą dane o zobowiązaniach, a ich skrótowe nazwy są łudząco podobne, bardzo często są mylone.
Zacznijmy od początku, czyli od nazw
BIK to Biuro Informacji Kredytowej, które gromadzi i udostępnia informacje o wiarygodności kredytowej osób i firm. Informacje te dotyczą terminowości spłat kredytów i pożyczek. BIK jest jedynym tego typu zbiorem danych w Polsce.
BIG to biuro informacji gospodarczej i nie jest to pojedyncza instytucja, jak w przypadku BIK. Biur informacji gospodarczej jest w Polsce kilka. Gromadzą one i udostępniają informacje dotyczące terminowego opłacania rachunków i faktur przez osoby i firmy, pochodzące z różnych sektorów i branż.
Podstawy prawne
Zarówno BIK, jak i BIG-i są instytucjami, których działalność jest ściśle regulowana. Przepisy leżące u podstawy ich działalności wyznaczają podstawowe ramy ich funkcjonowania, ale przede wszystkim zasady gromadzenia i udostępniania danych.
W przypadku BIK są to przede wszystkim ustawa Prawo bankowe, Ustawa o ochronie danych osobowych i Rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie szczegółowego zakresu danych podlegających wymianie pomiędzy instytucjami utworzonymi na podstawie przepisów prawa bankowego, a instytucjami pożyczkowymi i innymi podmiotami.
Podstawowymi regulacjami dla działania BIG-ów są Ustawa o udostępnianiu informacji gospodarczej i wymianie danych gospodarczych oraz, tak jak w przypadku BIK, Ustawa o ochronie danych osobowych.
Poza wymienionymi powyżej regulacjami istnieją inne przepisy powiązane. W niektórych kwestiach dopuszczają one korzystanie z danych zgromadzonych w BIK lub BIG-ach do oceny wiarygodności finansowej.
Kto przekazuje dane?
Dane znajdujące się w BIK i rejestrach biur informacji gospodarczej dotyczą rzetelności płatniczej firm i osób. W związku z tym mogą je przekazywać praktycznie wszystkie instytucje i firmy, które tego typu danymi dysponują. Odbywa się to jednak w ustalonym porządku prawnym i zgodnie z przyjętymi zasadami.
Do BIK dane przekazują banki, SKOK-i, firmy pożyczkowe oraz bankowe firmy leasingowe i faktoringowe.
Do biur informacji gospodarczej dane mogą trafiać z przedsiębiorstw działających we wszystkich sektorach gospodarki, w tym od dostawców energii, firm telekomunikacyjnych i operatorów telewizji kablowej, firm sektora finansowego, jednostek samorządu terytorialnego, sądów oraz konsumentów.
Raporty przygotowywane przez BIG mogą być uzupełniane o informacje z baz publicznych, takich jak PESEL, REGON, CEiDG, KRS, ale również z Rejestru Należności Publicznoprawnych, Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości i innych BIG-ów.
Jakie dane trafiają do rejestrów?
Co prawda część danych w BIK i BIG-ach może pochodzić z tych samych instytucji (dotyczy to sektora finansowego), to jednak mogą one być przekazywane w innym momencie i mieć inny zakres.
Do BIK trafiają dane o wszystkich czynnych zobowiązaniach kredytowych, od momentu udzielenia kredytu, aż do całkowitej spłaty. Przechowywanie danych po tym czasie uzależnione jest przede wszystkim od terminowości spłat. Nie ma tu znaczenia kwota zobowiązania, ponieważ inny jest cel przetwarzania.
Dzięki danym gromadzonym w BIK tworzy się historia kredytowa. Możemy mieć też pewność, że jeśli braliśmy kredyt w banku, to informacja o tym, jak go spłacamy, pojawi się w BIK - ponieważ wszystkie banki korzystają z tego systemu. Warto wiedzieć, że 90% danych w BIK to dane pozytywne.
Jeśli zobowiązanie spłacone było bez opóźnień (lub opóźnienie nie przekroczyło 60 dni), to po jego zamknięciu dane zostają przeniesione do bazy danych statystycznych i nie są widoczne dla banków i innych instytucji. Żeby mogły budować historię kredytową klienta i świadczyć o jego rzetelności, musi on wyrazić zgodę na ich przetwarzanie po wygaśnięciu zobowiązania. Zgoda taka może być w każdej chwili odwołana.
Jeśli jednak zobowiązanie było spłacane z opóźnieniem powyżej 60 dni i bank poinformował klienta o przetwarzaniu danych po zamknięciu zobowiązania bez jego zgody, to po jego spłacie dane będą przetwarzane przez 5 lat. Po tym okresie zostają przeniesione do bazy danych statystycznych. Tam przechowywane są przez 12 lat.
Powyższe okresy przetwarzania danych wynikają z ustawy Prawo bankowe.
W przypadku biur informacji gospodarczej dane mogą trafić do rejestru, kiedy spełnione są następujące warunki:
- podstawowa należność wynosi minimum 200 zł dla konsumentów lub 500 zł dla przedsiębiorców
- termin tej płatności minął co najmniej 30 dni wcześniej
- upłynęło co najmniej 30 dni od wysłania przez wierzyciela wezwania do zapłaty, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do biura informacji gospodarczej, z podaniem nazwy i adresu danego biura
Jeśli zobowiązanie zostanie spłacone w całości, wierzyciel, który przekazał informację o długu do BIG musi ten wpis usunąć w ciągu 14 dni. Jeśli nie zostanie spłacone, informacje o nim będą przetwarzana przez BIG przez 6 lat w przypadku konsumentów i 10 lat w przypadku przedsiębiorców. Po tym czasie BIG musi dane usunąć.
Informacje dotyczące długów z różnych sektorów gospodarki mogą być przekazywane przez przedsiębiorców bądź konsumentów do wybranych BIG-ów, ponieważ każdy z nich prowadzi odrębny rejestr. Z kolei informacje o długach alimentacyjnych, opłatach sądowych i grzywnach są przekazywane przez gminy i sądy do wszystkich BIG-ów.
Kto korzysta z danych?
Podstawową zasadą działania Biura Informacji Kredytowej jest zasada wzajemności. Oznacza to, że w głównej mierze z danych zgromadzonych w BIK korzystają podmioty, które dane do BIK przekazują.
W przypadku banków i SKOK-ów nie jest wymagana zgoda sprawdzanej osoby, ponieważ zarówno w przypadku nowego wniosku kredytowego, jak i monitorowania stanu już udzielonego kredytu, pobieranie danych związane jest z wykonywaniem tzw. czynności bankowych. W przypadku firm pożyczkowych do zweryfikowania informacji niezbędna jest zgoda osoby zainteresowanej.
BIK współpracuje z jednym z biur informacji gospodarczej – BIG InfoMonitor. W związku z tym BIG InfoMonitor może również weryfikować dane w bazie BIK, jednak tylko za zgodą osoby, której sprawdzenie dotyczy. Należy też pamiętać, iż w takiej sytuacji BIG jest jedynie pośrednikiem, a sprawdzenie realizowane jest dla podmiotu z nim współpracującego - np. operatora telefonii komórkowej.
Z danych biur informacji gospodarczej mogą korzystać przedsiębiorstwa, instytucje, jednostki samorządu terytorialnego i konsumenci, którzy zawarli z BIG umowę. W przypadku sprawdzenia danych o konsumencie niezbędne jest posiadanie jego zgody.
Do danych zgromadzonych zarówno w BIK, jak i w BIG-ach mają dostęp również konsumenci. Każdy może pobrać raport na swój temat.
Więcej o raportach BIK dla klientów indywidualnych
